Diyabette göz sağlığına dikkat edin!

ŞEKER HASTALIĞINIZ VARSA GÖZ SAĞLIĞINIZ DA RİSK ALTINDADIR

Sağlıksız beslenme ve genetik gibi faktörler sonucu ortaya çıkabilen şeker hastalığı, kan şekerinin kontrolsüz yükselmesidir. Uzun süre yüksek kalması durumunda göz sağlığının da bozulmasına neden olur. Bu konuda farkındalık yaratmak amacıyla 14 Kasım, diyabete odaklanılarak “Dünya Diyabet Günü” olarak kabul edildi. Ayrıca 14 Kasım, 1922 yılında insülini keşfeden Frederick Banting’in doğum günüdür. Peki şeker hastalarında en sık görülen göz sorunları nelerdir, diyabetik retinopati nedir?

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Dr. Samira Hagverdiyeva diyabetin göz sağlığına etkilerini anlattı

Diyabet hastalarında en sık görülen göz sorunları nelerdir?

Diyabet, erken evrelerinde ve kan şekerinin çok yüksek olmadığı durumlarda ciddi bir göz rahatsızlığına neden olmaz; Ancak kan şekeri kontrolsüz bir şekilde yükseliyor ve uzun süre yüksek kalıyorsa ilk belirtiler bulanık görme, çift görme, çizgilerin bükülmesi, gözlük yetersizliği gibi şikayetlerle başlar. Diyabetin görme kaybına yol açmadığı, yani görme ile ilgili herhangi bir şikayetin olmadığı dönemde tanınması, hastalığın ilerlemesinin engellenmesi açısından oldukça önemlidir.

Diyabetik retinopati nedir?

Diyabetik retinopati, 20-74 yaş arası görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir. Kan şekerinin yüksek olması, gözün görme tabakası olarak bilinen retina tabakasındaki damarların bütünlüğünün bozulmasına neden olur. Damar yapısı hasar gördüğünde göze giden kan akışında bozulma ve tıkanma meydana gelir. Bu durum retina tabakasında görmeden sorumlu hücrelerin hasar görmesine ve hasar gören damarlardaki kan ve serumun damar dışına çıkarak görme merkezi olan makula dejenerasyonunda ödeme neden olmasına neden olur. Göze giden kan akışının uzun süre kesintiye uğraması, retina hücrelerinin besinlerden yoksun kalmasına neden olur. Bu hücreler besinlerden mahrum kaldığında göze bazı kimyasallar salgılanır. VEGF adı verilen bu maddeler göze gelen yetersiz kanı telafi edecek yeni damarların oluşmasını sağlar. Yeni oluşan damarlar da retinanın normal yapısını bozarak görme kaybının daha belirgin boyutlara ilerlemesine neden olur.

Diyabetik retinopatinin belirtileri nelerdir?

Diyabetik retinopati hastalarının en önemli şikayeti görme azlığıdır. Bazen ani göz içi kanama nedeniyle görme aniden bozulabilir ve örümcek ağı şeklinde uçuşmalar görülebilir.

Uzun süredir diyabet hastasıysanız siz de risk altındasınız.

Diyabetik retinopatide en önemli risk faktörü hastalığın süresidir. Süre ne kadar uzun olursa şeker hastalığına bağlı göz hastalığına yakalanma riski de o kadar yüksek olur. Ayrıca kan şekeri ve kan lipitlerinin yüksek olması, kan basıncının düzensiz olması, kansızlık, sigara kullanımı, şeker hastalığına bağlı böbrek sorunları, hamilelik ve ergenlik gibi hormonal dalgalanmaların olduğu dönemler diyabetik retinopati gelişme riskini artırmaktadır.

Diyabetinizi kontrol altında tutarak görme kaybını önleyebilirsiniz.

Diyabetin kontrol altında tutulması diyabetik retinopatinin önlenmesi açısından en değerli tedavi yöntemidir. Diyabetin sıkı kontrolüne rağmen görmeyi tehdit eden ve azaltan diyabetik retinopati geliştiğinde, zamanında tedavi edildiği takdirde görme korunabilmektedir.

Diyabet hastalarında göz muayenesi ne zaman ve ne sıklıkla yapılmalıdır?

Tip 1 diyabetli hastalarda göz tabanındaki ilk lezyonlar diyabetin başlangıcından yaklaşık 5 yıl sonra ortaya çıkmaya başlar; Ancak tip 2 diyabet sinsi bir başlangıç ​​gösterdiğinden hastada diyabetin başlangıcı tanıdan yıllar önce ortaya çıkar. Bu nedenle tip 2 diyabet hastalarında tanı konulur konulmaz ilk göz muayenesinin yapılması gerekmektedir. Bu durum çeşitli çalışmalarda farklılık gösterse de yeni tanı konulan tip 2 diyabetli hastaların %20’sinde diyabetik retinopati tespit edilebilmektedir.

Hastanın herhangi bir şikayeti olmasa bile yılda bir kez göz tabanı muayenesinin tekrarlanması gerekmektedir. Diyabetik retinopati saptanan durumlarda veya gebelik gibi özel durumlarda takip aralığı daha kısadır.

Diyabetik retinopati nasıl teşhis edilir?

Göz damlası ile detaylı göz ve göz tabanı muayenesi yapılarak tanı hızlı bir şekilde konulur. İlerleyen dönemlerde hastalığın şiddetinin belirlenmesi, tedavi kararı ve takibin yapılabilmesi için ek tetkikler gerekebilir.

Diyabetik retinopati nasıl tedavi edilir?

Diyabetik retinopatide hastalığın durumuna göre farklı tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir. Genel olarak kullanılan tedavileri 3 ana başlık altında toplamak mümkündür; argon lazer fotokoagülasyonu, intravitreal enjeksiyonlar ve vitrektomi ameliyatı.

Lazer tedavisinin amacı görmeyi uygulanan seviyede tutmaya çalışmaktır. Gerektiğinde birkaç seans uygulanır.

İntravitreal enjeksiyon tedavisinde göze anti-VEGF ilaçlar ve steroidler uygulanır. Lokal anestezik damlaların uygulanmasının ardından göz ve göz çevresi antiseptik solüsyonla temizlenerek gerekli hazırlıklar yapılır. Daha sonra ilaç gözün beyaz kısmından ince bir iğne ile göze enjekte edilir. Görme merkezindeki ödem intravitreal enjeksiyonlarla tedavi edilir ve başarılı sonuçlar alınır. Hastaların en sık sorduğu soru tedavinin sıklığı ve süresidir. Bu tedavi aylık olarak enjeksiyon şeklinde verilmektedir. Tedavi sıklığı ve süresi her hastaya ve ilaca göre değişiklik gösterebilir.

Tedaviye geç kalan ve tüm tedavilere rağmen ilerlemeyen hastalara vitrektomi ameliyatı yapılıyor. Amaç, göz içindeki kanayan ve küçülen bantların temizlenmesi ve retinanın normal anatomik yapısına kavuşturulmasıdır. Ameliyat sırasında göze hava, silikon, gaz gibi tamponların enjekte edilmesi gerekebilir.

Diyabetin neden olduğu başka hastalıklar var mı?

Diyabetin risk oluşturduğu bir diğer göz problemi ise glokom olarak da bilinen glokomdur. Özellikle ileri evrelerde tedavinin geciktirilmesiyle gelişen bir durum olduğundan şeker hastalarında gelişme olasılığı diğer insanlara göre iki kat daha fazladır. Katarakt oluşumu da diyabet hastalarında diğer bireylere göre daha sık görülür.

Diyabet hastalarının göz sağlığı için nelere dikkat etmesi gerekiyor?

Diyabet hastalarının göz sağlığını korumak için dikkat etmesi gereken en önemli şey uzun süreli kan şekerinin (HbA1c) doğru şekilde kontrol edilmesidir. Ayrıca kol tansiyonu ve kan lipitlerinin iyi kontrol edilmesinin yanı sıra, gerginlikten uzak durarak yaşa uygun egzersiz ve yürüyüş yapılması faydalı olacaktır. Ayrıca sigara ve vücuda zarar veren kimyasallardan uzak durmaya çalışmalı; Sağlıklı beslenme ve yaşam tarzının mutlak bir gereklilik olduğu unutulmamalıdır.